JACEK HAJDUK, o książce: Zachary Leader „The Life of Saul Bellow: To Fame and Fortune, 1915–1964”
Zachary Leader, „The Life of Saul Bellow: To Fame and Fortune, 1915–1964”. New York, Alfred A. Knopf, 2015.
W roku 2000 Malcolm Bradbury zanotował we wstępie do kolejnego wydania najgłośniejszej zapewne powieści Saula Bellowa, Herzog: „Kiedy piszę te słowa, Saul Bellow, największy żyjący powieściopisarz Ameryki, ma osiemdziesiąt pięć lat”. Bellow zmarł pięć lat później, ale trudno byłoby wskazać amerykańskiego autora, który mógłby zająć jego miejsce. Nie dziwi więc ogromne zainteresowanie, jakie wywołała za oceanem jego najnowsza biografia.
Saul Bellow to prawdziwy „ostatni z wielkich”. Tyleż wybitny, co sławny. Autor Herzoga urodził się w roku 1915 w rodzinie żydowskich emigrantów z Rosji, osiadłych najpierw w Kanadzie, a następnie w Chicago. Pisał powieści i opowiadania, ale był też namiętnym epistolografem; jego wydane niedawno listy stanowią ważne świadectwo życia intelektualnego XX stulecia. Bellow to jedyny pisarz amerykański, który trzykrotnie otrzymał National Book Award for Fiction. Był laureatem Nagrody Pulitzera i oczywiście Literackiej Nagrody Nobla w 1976 roku. Związany ze środowiskiem akademickim wykładał literaturę i creative writing na kilku uczelniach Środkowego Zachodu.
Wyjątkowość twórczości tego giganta literatury XX‑wiecznej zasadza się na doskonałym zespoleniu kunsztu językowo‑stylistycznego z prawdziwą „historiotwórczą” maestrią narracji, dla której pożywkę stanowił nietuzinkowy żywot autora: intelektualisty i wykładowcy akademickiego, męża i kochanka, a wreszcie dziecka ulicy, „znajomka” chicagowskich mafiosów. Twórczość Saula Bellowa jest punktem granicznym między XIX‑wieczną powieścią rosyjską a XX‑wieczną prozą amerykańską.
Książka Zachary’ego Leadera (pierwsza z dwóch części, obejmująca czas od narodzin do chwili wydania Herzoga) nie jest jedyną istniejącą biografią Bellowa, ale zdaniem znawców to opowieść najpełniejsza i najlepiej opracowana. A w dodatku lektura fascynująca. Autor towarzyszy w wędrówce przez życie swojemu bohaterowi i zgodnie z tradycją gatunku każdemu jej etapowi poświęca osobny rozdział. Pisze sporo o rodzinie i przyjaźniach Bellowa, a z wielu świadectw, z którymi się zapoznał, wyłuskuje także fakty mniej znane, które wspólnie z tymi dotychczas bardziej eksponowanymi tworzą żywy obraz człowieka i pisarza. Philip Roth mówi o książce Leadera, że stanowi poważny wkład do współczesnej biografistyki. I chyba nie jest to opinia przesadzona, książka bowiem jest nie tylko dokładnym portretem fascynującego życia i kompetentnym komentarzem do wyjątkowej twórczości, lecz również kroniką życia literackiego w XX‑wiecznej Ameryce, obejmującą oprócz zagadnień literackich także historię, politykę, ideologię, filozofię i obyczajowość.
The Life of Saul Bellow Zachary’ego Leadera ukazała się w roku 2015 nakładem wydawnictwa Alfreda Knopfa, uświetniając stulecie istnienia nowojorskiej oficyny.
JACEK HAJDUK
Zobacz także
