WOJCIECH KARPIŃSKI
Chiaromonte i jego listy do Muszki. Nota*

Nicola Chiaromonte, fot. ze zbiorów W. Karpińskiego

W ostatnich latach życia Nicola Chiaromonte prowadził niezwykle intensywną korespondencję z mniszką zakonu benedyktynek w Stanach Zjednoczonych Melanie von Nagel Mussayassul (1908-2006), która uzyskała w tym celu specjalne zezwolenie przełożonych. Wymieniali między sobą przeciętnie trzy listy w tygodniu. Jest to korespondencja fascynująca: agnostyk, krytycznie nastawiony do Kościoła jako instytucji, rozmawia z zakonnicą na tematy dla nich obojga najważniejsze, zarazem najzwyklejsze i najbardziej intymne – obydwoje poszukują sensu i prawdy.

Korespondencja, trwająca intensywnie od stycznia 1967 do śmierci Chiaromontego w styczniu 1972 jest olbrzymia. Według wyliczeń mother Jerome (zakonne imię Melanie von Nagel) obejmuje w sumie ponad 1200 listów obu adresatów – gdyby je opublikować w całości, byłoby to ponad dwanaście tomów.

Melanie von Nagel w listach do Miriam Chiaromonte, wdowy po Nicoli, z którą do śmierci pozostawała w serdecznym kontakcie, zastanawiała się, jak najlepiej zaprezentować znaczenie tej „duchowej rozmowy”. Najpierw próbowała zrobić wypisy według najważniejszych tematów. W latach osiemdziesiątych doszła do przekonania, że najlepiej będzie przedstawić wybór listów. Dokonała tej pracy.

Przesłała Miriam wybrane przez siebie listy (ich oryginały znajdują się obecnie w Beinecke Library, Yale University). Miriam przepisała je na maszynie. Pomagałem jej w pracy nad spuścizną po Nicoli Chiaromontem, zachęcałem do upublicznienia korespondencji z zakonnicą. Miriam podjęła tę decyzję, zawiadomiła o niej mother Jerome, która przyjęła ją z radością.

Pozostałe listy obydwojga znajdują się w Abbey of Regina Laudis, Bethlehem, Connecticut, USA, jest to olbrzymi zespół, nieuporządkowany. To, co przedstawiamy, jest więc wyborem dokonanym przez jedyną osobę w pełni do tego uprawnioną, przez Melanie von Nagel. O wydaniu tego wyboru zadecydowała Miriam Chiaromonte, która powierzyła mi pieczę nad publikacją spuścizny po mężu, ze szczególnym uwzględnieniem korespondencji.

Niełatwo było zainteresować włoskich wydawców tym niezwykłym dokumentem. To entuzjastycznej reakcji Gianniego Saporettiego i grupy wokół Una città

zawdzięczamy, że książka wreszcie trafia do włoskiego czytelnika. Tekst opracował, opatrzył przypisami i przedmową Cesare Panizza. Jestem im za to głęboko wdzięczny.

WOJCIECH KARPIŃSKI
Paryż, sierpień 2013

* Nicola Chiaromonte, Fra me e te la verità. Lettere a Muska. A cura di Wojciech Karpiński e Cesare Panizza. Forli, Una città, 2013, s. 284.

Tekst ukazał się drukiem w „Zeszytach Literackich” 2014 nr 2 / 126.

WOJCIECH KARPIŃSKI (1943-2020). Autor książek o wielkich twórcach emigracyjnych: Książki zbójeckie; Herb wygnania. Zeszyty Literackie wydały również jego Portret Czapskiego; Pamięć Włoch; W Central Parku; Fajkę van Gogha; Amerykańskie cienie; Twarze; Obrazy Londynu;  Henryk i Szkice sekretne. Wydał Wspomnienia Zbigniewa Karpińskiego oraz poszerzone wydanie Zbiegów okoliczności Konstantego A. Jeleńskiego. Przygotowywał wystawę i katalog dzieł Krzysztofa Junga Peintures, dessins, photographies (Bibliothèque Polonaise de Paris, 2017) oraz katalog rysunków Krzysztofa Junga pokazywanych w Schwules Museum w Berlinie (2019).

Fotografie pochodzą ze zbiorów Wojciecha Karpińskiego,
udostępniamy je za zgodą właściciela.