BARBARA i LUCJAN ŚNIADOWER
Od tłumaczy „Demokracji!”

Demokracja! ma nietypową historię – została napisana „na raty”. Josif Brodski, pisząc na jesieni 1989 roku jednoaktówkę pod tym tytułem, nie przypuszczał zapewne, że zarysowujące się już wówczas zmiany w Europie Środkowo-Wschodniej skłonią go w przyszłości do napisania dalszego ciągu sztuki. Drugi akt Demokracji! powstał w trzy lata później, już po rozpadzie Związku Radzieckiego i w zupełnie nowej sytuacji politycznej na Wschodzie Europy.

Pierwszy akt toczył się w jakimś nieokreślonym socjalistycznym państwie, w którym na rozkaz z góry wprowadzono demokrację. Akt drugi dzieje się w tym samym miejscu, w tym samym kraju, ale już w nowej, kapitalistycznej rzeczywistości. Jakow Gordin, petersburski wydawca Josifa Brodskiego, napisał w przedmowie do Demokracji!, iż sztuka jest świadectwem gorzkich przeczuć i obaw autora – w kraju, trudnym do znalezienia na mapie, rysuje się cała groteskowość sztucznej demokracji, która nieoczekiwanie zastąpiła socjalizm. Czy zwycięży tam autentyczna demokracja, czy też jej żałosna karykatura? Brodski sarkastycznie sugeruje drugą możliwość…

Demokracja! jako sztuka w jednym akcie opublikowana została wiosną 1990 w Paryżu w rosyjskim kwartalniku emigracyjnym „Kontinient”. Nasz przekład ukazał się niemal jednocześnie, w kwietniu 1990 roku w „Dialogu”. W kilka miesięcy później Demokracja! została zrealizowana w Telewizji Polskiej. Rękopis drugiego aktu Demokracji! pozostał w nowojorskim archiwum poety i opublikowany został po raz pierwszy w petersburskim miesięczniku „Zwiezda” w roku 2001. Polski przekład ukazał się w „Dialogu” w grudniu 2004 r.

BARBARA i LUCJAN ŚNIADOWER